संस्कृती
मायबोली गणेशोत्सव २०१८ - श्री गणेश प्रतिष्ठापना

अथर्वशीर्ष हा उपनिषदाचा एक भाग असून ते दहा ऋचांमध्ये विभागलेले आहे. सर्व स्तुती स्तोत्रांची असते तशीच अथर्वशीर्षातील ऋचा विशिष्ट हेतूने रचलेली आहे. सुरवातीच्या ऋचांमध्ये गणेशाच्या अधिदैविक रुपाचे वर्णन आढळते. वक्त्याचे, श्रोत्याचे तसेच दाता, धाता, आचार्य, शिष्य इत्यादींचे रक्षण करण्यासाठी काही ऋचा आहेत. तसेच शेवटी गणपतींच्या ‘व्रातपति, गणपति, प्रमथपति, लम्बोदर, एकदन्त, विघ्ननाशक, शिवतनय तथा वरदमूर्ति’ या आठ नावांना नमस्कार करुन अथर्वशीर्षाची फलश्रुती सांगीतली आहे.
जानव्याची पॉवर
नुकताच बनारसला गेलो होतो तेव्हा घाटांवरुन फिरत असताना अनेक ठिकाणी श्राध्द विधी व धार्मिक कार्ये चालू होते. ते पहाताना माझे मन माझ्या भूतकाळात गावी गेले. एके ठिकाणी थबकलो. तिथे सव्य अपसव्य चालू होते. जानवे सव्य (डाव्या खांद्यावर) आणि अपसव्य (उजव्या खांद्यावर) हे (यज्ञोपवीत) घालण्याच्या दोन पद्धती आहेत, ज्या धार्मिक विधींनुसार बदलतात; 'सव्य' म्हणजे देवकार्यासाठी डाव्या खांद्यावर, तर 'अपसव्य' म्हणजे पितृकार्यासाठी उजव्या खांद्यावर जानवे घेणे
The whole nine yards बद्दल आणि निमित्ताने
गेली काही वर्षे कोकणपट्ट्यात किंवा महाराष्ट्रात कुठेही प्रवास झाला की शक्य झाल्यास तिथल्या नव्वारी(किंवा थोडी कमीजास्त पण काष्टा असलेली) नेसण्याच्या पद्धती गोळा करण्याचा माझा प्रयत्न असतो.
2010 मध्ये प्रसिद्ध झालेल्या सारीज:ट्रॅडिशन अँड बियॉण्ड या रिता कपूर लिखित संदर्भग्रंथात मराठी साड्यांच्या संदर्भात याप्रकारचे किंचित योगदान दिले होते त्यानंतर हे काम मी सुरू केले. याबद्दल पूर्वी मायबोलीवर लिहिले होते. https://www.maayboli.com/node/35903
लुकलुकती दिवाळी
पहाटे 5 वाजता आल्हाददायक वातावरणात मिट्ट काळोखात, गुलाबी थंडीमध्ये अभ्यंग स्नान करण्यासाठी उठवण्यात येते. घराघरांत केवळ खिडकीच्या कठड्यांवरच्या पणत्यांची गवताच्या पात्यांप्रमाणे लवलवणारी केशरी वात, प्रकाशाचे वेगवेगळे ताल धरून नाचणारी दिव्याची माळ आणि रंगीबेरंगी आकाशकंदील यांचा प्रकाश असतो. मातीमध्ये जागोजागी विखुरलेल्या रत्नांसारखा काळोखात उठून दिसत असतो. एरवी कर्णकर्कश्श वाटणारे आणि छातीत धडकी भरवणारे फटाके आज background music सारखे भासतात. अंधारात चमचमणाऱ्या चांदण्यांमध्ये शुक्राच्या चांदणीची भर पडते. दूर अंतरावरील मशिदीमध्ये चालू झालेली अजान पण या थंडीमध्ये आणि शांततेमध्ये कानावर पडते.
पावसाच्या आठवणी - जुन्या माबोवरून
पाऊले चालती पंढरीची वाट..
अयोध्या आणि मोदीभक्ती इत्यादी...
नवरा आणि मुलगा सध्या भारतात आहेत. नवरा आईला घेऊन अयोध्या-वाराणसीला जाणार होता पण त्यांनी प्रवास झेपणार नाही म्हणून बेत रद्द केला. पण नवरा आणि मुलाने स्वतः जायचे ठरवले. यावर अनेकांनी आडून किंवा उघडपणे तुम्ही मोदी भक्त आहात का असे विचारले. या प्रश्नाची मी अपेक्षा केली नव्हती. पण त्यामुळे या प्रश्नाच्या मानसिकतेवर आणि ते तिथे का जात आहेत यावर जरासे चिंतन झाले.
आपण अनपेक्षित परिस्थितीसाठी तयार आहोत का!
✪ Too much comfort ultimately leads to much discomfort
✪ तंत्रज्ञानावर अति अवलंबून असणे घातक
✪ कठिण परिस्थितीला सामोरं जाण्याबद्दल मुलांची तयारी होते का?
✪ समजा पाच दिवस इंटरनेट बंद पडलं तर आपण काय करू?
✪ पेट्रोल तर संपणार आहे. ते उद्या झालं तर?
✪ आपत्ती येणारच आहेत
✪ आणीबाणीमध्ये आपण स्वत:ला व इतरांना मदत कशी करू शकतो?
मैत्र जिवांचे
पसायदान हे ज्ञानेश्वर माऊलींनी विश्व नियंत्याला केलेली फक्त प्रार्थनाच नाही आहे तर त्यामधून त्यांनी विश्व कल्याणासाठी मागणे देखील मागितलेले आहे, हे आपण सगळेच जण जाणतो. पण आज इथे मला त्यामधील या फक्त दोनच शब्दांनी साद घातली आणि मग मला त्यांचा अर्थ नव्याने उमगला, जो मला इथे सगळ्यांना सांगावासा वाटतोय.
वरील दोनच शब्द आणि ते शब्द असलेली ओळ म्हणजे,
“भुता परस्परे जडो, मैत्र जीवांचे.”
