“शीत” युद्ध

खरंच! कोणत्याही गोष्टीची शाश्वती नसते. काल व्यवस्थित दिसणारी गोष्ट, आज बंद पडू शकते. या तत्वज्ञानाचं कारण म्हणजे आमचा फ्रिज! तसं त्याचं बरं चाललं होतं. गेली पाच वर्षे तो अगदी इमाने इतबारे आमच्या कुटुंबाला थंड ठेवत होता.

सर्व काही सुरळीत चालू असेल ना तर त्या वस्तू चे अस्तित्वच आपण विसरून जातो. असंच काहीसं आमच्या फ्रिजच्या बाबतीत झालं असावं. बाहेर सूर्य आग ओकत असताना आमचा फ्रिज सरबतं, पेयं, आईस्क्रीम, फळं, भाज्या थंड ठेवत होता. मुलं जाता येता उगाचच दरवाजा उघडून नवीन काही पदार्थ दिसतोय का ते पहात होती. कितीही दरवाजा आदळला तरी आमचा फ्रिज मात्र वटवृक्षा प्रमाणे शांतपणे सर्वाना थंडावा देत होता.

आणि तो एक दिवस उगवला. शनिवारचा दिवस होता. पुढील दोन दिवस फक्त लोळून काढायचे असा मी विचार करत होतो. पण नियतीच्या मनात काही तरी तिसरेच होते. सकाळी उठल्यावर आमच्या लक्षात आले की फ्रिज थंड करायला विसरलाय. पाण्या पासून ते भाज्यां पर्यंत, सरबता पासून ते फळां पर्यंत सर्वच पदार्थानी शीत कटिबंधा कडून उष्ण कटिबंधाकडे प्रवास सुरू केला होता. आईस्क्रीम चे मिल्कशेक होऊ घातले होते.

आता काय करायचे? एवढा बाका प्रसंग ओढवल्यामुळं माझ्या अंगावर भीतीचा काटा उभा राहीला. माझ्या वीकेंड चा सत्यानाश होणार, याची मला जाणीव झाली. फ्रिज कंपनीच्या सर्विस सेंटर ला फोन लावला. त्यांचा दिवस अजून सुरू व्हायचा होता. कदाचित दहानंतर भेटतील या आशेने मी दहा वाजण्याची वाट पहात बसून राहिलो. तोपर्यंत बायको आणि फ्रिज दोघांचे तापमान गरम होऊ लागले होते. मुलांनी पण उगाचच वाय-फाय बंद पडल्या प्रमाणे त्रागा करून घेतला. साधारण दहा वाजता मी पुन्हा एकदा फोन लावला. यावेळी एका मधुरभाषी व्यक्ती कडून माझी दखल घेण्यात आली. फ्रिजचे वय, वजन, उंची इत्यादी फालतू माहिती विचारून त्याने मला उपयुक्त माहिती दिली. तुमचा फ्रिज वॉरंटी मधे नाही. टेक्निशियन च्या व्हिजीट चे दोन हजार रूपये आणि त्यावर अठरा टक्के टॅक्स लागेल. शिवाय काही पार्ट बदलावा लागणार असेल तर त्याचे वेगळे.

मी विचार करून सांगतो… असं बोलून फोन ठेवला. काय करावे काही समजेना. माझा पैशाचा विचार बायकोला फारसा पटलेला दिसत नव्हता. तरीपण माझ्या मनाला नुसत्या व्हिजीटचे दोन हजार देणं पटत नव्हतं. मी इतर काही पर्याय मिळतात का ते पाहू लागलो. गुगल वरून टेक्निशियन चे नंबर शोधले. त्यातील दोन जणांनी वेळ नाही असं सांगून स्पष्ट नकार दिला. एकानं तर फुकटचा सल्ला दिला.. “साहेब वॉरंटी संपलीय त्याची. सरळ नवीन फ्रिज घेऊन टाका.” त्याला धन्यवाद बोलून दुसऱ्या नंबर वर फोन लावला. या वेळेस माझ्या प्रयत्नाना फळ मिळण्याची आशा पल्लवित झाली. या टेक्निशियन नं एक तासात येतो असे आश्वासन दिले. चारशे रूपये व्हिजीट फी आणि पार्ट चे जे होतील ते! मी ताबडतोब सौदा कबूल केला. दुपारी बारा वाजे पर्यंत येतो असे शब्द ऐकल्यावर सुटकेचा निश्वास सोडला.

फ्रिजमधील सर्व वस्तू आता चांगल्याच गरम झाल्या होत्या. भाज्या शेळपटून गेल्या होत्या. दही आंबट होऊ लागले होते. काही अन्न पदार्थाना वास येऊ लागले होते. बोलून आणि तहानेनं कोरड पडलेल्या घशाला थंड पाण्याची गरज होती. पण कोमट पाण्यानं घसा ओला करून घेणे चालू होते. बारा वाजून गेले, साडे बारा झाले. मी न राहवून परत फोन केला. वाटेत अजून एक काम आलंय ते करून पंधरा मिनीटात पोचतो.. असं सांगून त्यानं अजून वेळ मागून घेतला. शनिवारची दुपारची हक्काची झोप मला पाण्यात सोडावी लागणार होती.. आणि तेही कोमट!

लॉफ्टवर ठेवलेला जुना माठ काढण्याची मला आज्ञा झाली. त्याला स्वच्छ धुवून पाणी भरायचे काम बायकोने केले. पाणी थंड व्हायला किमान तासभर तरी लागणार होता. दरम्यान एक वाजला आणि मी टेक्निशियनवर चांगलाच वैतागलो. “तू येणार आहेस का नाहीस?” असं निरवाणीचं विचारण्यालाठी फोन लावला. “दहा मिनीटात पोचतोच आहे” असं सांगून त्यानं मला गप्प केले.

साधारण दिडच्या सुमारास त्यानं बेल वाजवून प्रवेश केला. त्याला पाहून मला तर अगदी देवदुत पाहिल्याचा आनंद झाला. त्यानं वेळ न दवडता फ्रिज ला चेक केलं. कॉम्प्रेसर चांगला आहे. असं सांगून त्याच्या आयुष्याची दोरी भक्कम असण्याची हमी दिली. अजून थोडे परिक्षण करून झाल्यावर त्याने सुतोवाच केले की “त्यातली एक मोटर खराब झालीय. ती बदलावी लागेल. ही मी काढून घेऊन जातो आणि असलीच नवीन घेऊन येतो. साधारण तीन ते साडेतीन हजाराची ती मोटर असते.” माझ्याकडे हो बोलण्याशिवाय पर्याय नव्हता. एक तासात मोटर घेऊन येतो, असे सांगून तो चालता झाला. घरात फ्रिज सताड उघडा आणि त्याचे आतील सर्व अवयव बाहेर विखुरून पडलेले होते. दुपारचे अडीच वाजले होते.

सहज लक्ष गेले तर दिसले की माठ गळायला लागला होता. त्यातून टपटप पाणी सांडून किचन मधे तळं झालं होतं. बायकोनं किचन परत आवरले आणि मी तासभर विश्रांती घ्यावी या विचाराने थोडा आडवा झालो. आता चार वाजले तरी टेक्निशियनचा पत्ता नव्हता. मी त्याला फोन केला तर त्यानं दुसरा धक्का दिला. ती मोटर उपलब्ध नाही. बेंगलोर वरून मागवावी लागेल. आता मात्र मी त्याच्यावर भलताच वैतागलो. “ताबडतोब येऊन जी आहे ती मोटर परत बसवून जा आणि विखुरलेला फ्रिज होता तसा करून ठेव”. पाच वाजता विखुरलेला फ्रिज पुन्हा जोडूला तो गेला.

आता मात्र बायको सहीत घरातील सर्व सदस्यांची सहनशीलता संपत आली होती. बायकोनं ताबडतोब दुकानात जाऊन नवीन फ्रिज घेऊन येऊ असे फर्मान सोडले. माझ्या मनाची मात्र तयारी होत नव्हती. फटक्यात चाळीस पन्नास हजार रुपये खर्च करायला मन तयार होत नव्हते. बायकोनं आणि मुलांनी इंटरनेट वरून मॉडेल पसंत पण करून टाकले. एक्सचेंज ऑफर मधे दोन हजार ची सुट, फक्त ट्रान्सपोर्ट खर्च अडीच हजार रुपये! डिल ऐकून मी डोक्याला हात लावला. आणि एकमताने मी निर्णय घेतला की अजून थोडा प्रयत्न करू.

अजूनही माझ्यातला मिडल क्लास संपलेला नव्हता. मी अजून कोणी दुसरा टेक्निशियन मिळतो का ते शोधू लागलो. प्रत्येकाला फोन करून मोटर बदलायची आहे असा सांगू लागलो. दोघा तिघानी तर मोटर चे हे मॉडेल बंद झाले आहे, तुम्ही आता फ्रिजच बदला. असा प्रामाणिक सल्ला दिला. मी मात्र हार मानायला तयार नव्हतो. सुमारे सहा च्या दरम्यान एका रिपेअर कंपनी कडून होकार आला. मोटर आमच्याकडे उपलब्ध आहे पण ती ओरीजनल कंपनीची नाही. असे सांगण्यात आले. तीन हजार मोटारीचे आणि व्हिजीट फी पाचशे. मी ताबडतोब सौदा मान्य करून त्याला येण्याची विनंती केली.

आता त्याचा टेक्निशियन सुमारे रात्रीचे आठ वाजता उगवला. एकंदरीत मला तो नवखाच वाटत होता. त्याला फ्रिज खोलायला बरेच कष्ट घ्यावे लागले. पण अखेरीस त्याने आधीची मोटर काढून नवीन बसवली. सुट्टे केलेले फ्रिजचे काही पार्ट त्याला बसवता येईनात. त्यानं ते तसेच ढकलून काम झाल्याचे सांगितले आणि साडे तीन हजार रुपये घेऊन चालता झाला. फ्रिज थंड होण्यासाठी तीन तास लागतील असा सल्ला देऊन गेला.

मी त्याच्या शब्दावर विश्वास ठेवला आणि किमान रविवार तरी निवांत लोळून काढू अशा विचाराने झोपी गेलो. रविवारी सकाळी उठल्यावर आवर्जून फ्रिज उघडून पाहीला तर सर्व काही गरमच! आता मात्र माझं डोकं पण गरम झालं आणि गरगरायला लागलं. आठ वाजता पुन्हा त्या कंपनीला फोन केला. त्यांच्या मॅनेजरला सर्व माहिती दिली. आवाजात शक्य तितका सभ्यपणा आणण्याचा मी प्रयत्न करीत होतो. त्या मॅनेजरने सुद्धा फार काही विशेष घडल्याचे न दाखवत, टेक्निशियन पाठवण्याचे कबूल केले.

आता मी सुद्धा नवीन फ्रिजसाठी मनाची तयारी सुरू केली. हा एक शेवटचा प्रयत्न असं स्वतःला समजावून सांगितलं. आणि टेक्निशियनची वाट बघत बसलो. सुमारे बारा वाजता टेक्निशियन उगवला. गेल्या दोन दिवसात हा तिसरा टेक्निशियन! हा थोडा अनुभवी वाटत होता. त्यानं पुन्हा एकदा फ्रिज उघडला. “साहेब, मोटर उलटी बसवलीय. चालायचंच! दोस्ताकडून चुक झाली पण मी सुधारतो की!” असं बोलून त्यानं मोटर काढली आणि सरळ बसवली. बाकीचे सर्व पार्टस त्यानं व्यवस्थित बसवले आणि निव्वळ पंधरा ते वीस मिनीटात काम संपवून बाहेर पडला. यावेळेस त्याने पैसे घेतले नाहीत.

अजूनही माझा त्याच्यावर विश्वास बसलेला नव्हता. मी एक पाण्याची बाटली भरून ठेवली आणि सुमारे दोन तास कोणीही फ्रिज उघडायचा नाही असे फर्मान सोडले. सुमारे दोन तासाने फ्रिज उघडला आणि अहो आश्चर्य! पाणी थंड झाले होते. आतले शेल्फ, डबे आता गारेगार झाले होते.

आणि आमचा फ्रिज पुन्हा निरंतर सेवेमध्ये रूजू झाला.