बगारा खाना, कद्दू का दालचा

Submitted by वामन राव on 3 June, 2025 - 07:34
bagara khana kaddu ka dalacha
प्रत्यक्षात लागणारा वेळ: 
३० मिनिटे
लागणारे जिन्नस: 

बगारा खाना:

  • कर्नूल सोना मसूरी* किंवा एचएमटी तांदूळ - तीन वाट्या
  • पुदिन्याची पाने - एक वाटी
  • हिरव्या मिरच्या - पाच-सहा
  • लसूण अद्रक पेस्ट - एक चमचा
  • मध्यम कांदे - दोन, उभे चिरलेले
  • जिरे - दोन चमचे
  • दालचिनी - दोन इंच
  • तमालपत्र - चार-पाच
  • विलायची - दोन
  • तेल - एक-दीड चमचा
  • मीठ - एक-दीड चमचा
  • कोथिंबीर - थोडीशी, बारीक चिरून
  • पाणी - साडेसात वाट्या*

कद्दू का दालचा:

  • चणाडाळ - पाऊण वाटी
  • कद्दू - अर्धा, मध्यम आकाराचा, डायमंड आकाराच्या फोडी करून*
  • लाल टोमॅटो - दोन, मध्यम आकाराचे, मध्यम आकाराच्या फोडी करून
  • कांदा - एक, मध्यम आकाराचा, बारीक चिरून
  • हिरव्या मिरच्या - पाच-सहा
  • लसूण अद्रक पेस्ट - एक चमचा
  • कोथिंबीर - थोडीशी, बारीक चिरून
  • तिखट - दोन-तीन चमचे
  • हळद - एक चमचा
  • गरम मसाला - एक चमचा
  • तेल - दोन-तीन चमचे
  • मीठ - तीन चमचे
  • साखर - चिमूटभर
  • चिंच - दोन-तीन बोटूक
  • पाणी - दहा वाट्या*

साहित्य १साहित्य २

क्रमवार पाककृती: 

तेलंगाणा बैंगन मसाला या धाग्यावर बगारा खाना या भाताच्या प्रकारचा उल्लेख आला होता. तिथे अनेक मायबोलीकरांनी बगारा खाना ची पाकृ विचारली होती ती इथे देत आहे.

तेलंगाणा खाद्यसंस्कृती ही बहुविध आहे. बगारा खाना हा पदार्थ गणेशोत्सव, बोनालू, बतुकम्मा इ प्रसंगांच्या सार्वजनिक भंडाऱ्यांत, लग्न-कार्य अश्या प्रसंगी हमखास केला जातो.

बगारा खानासोबत कद्दू का दालचा, मिरची का सालन किंवा बैंगन मसाला हे पदार्थ आवडीने खाल्ले जातात. नेहमीच्या जेवणात दालचा आणि विशेष प्रसंगी सालन / मसाला असा सर्वसाधारणपणे बेत असतो. आमच्या घरीही आठवड्यातून एकदातरी बगारा खाना, कद्दू का दालचा / सालन हे पदार्थ होतातच.

खाना हा साधारणतः फारसा मसालेदार नसतो आणि दालचा हा काहीसा तिखट, आंबट असा असतो. सर्वसाधारण पाककृती खाली देत आहे, यामध्ये आवडीप्रमाणे बदल करता येईल.

पाककृती:

चणाडाळ आणि तांदूळ वेगवेगळे स्वच्छ धुऊन एक तास* भिजत घाला.

बगारा खाना

एका जाड बुडाच्या पातेल्यात एक चमचा तेल घाला. गरम झाल्यावर तमालपत्र, दालचिनी वगैरे खडा मसाला घाला. १०-१५ सेकंद परतून झाल्यावर एक चमचा लसूण-अद्रक पेस्ट घाला. अंदाजे २५-३० सेकंद परतून झाल्यावर उभा चिरलेला कांदा व दोन चमचे जिरे घाला. दीड दोन मिनिटे, कांदा पारदर्शक होईपर्यंत अधूनमधून परता. तोपर्यंत पुदिन्याची पाने पाण्याने धुऊन घ्या आणि दाबून त्यातील पाणी काढून टाका. मिरच्यांचे दोन-दोन, तीन-तीन तुकडे करून घ्या. आता पुदिना आणि मिरच्या पातेल्यात घाला आणि अजून एक मिनिटभर परता. खमंग वास सुटल्यावर एक चमचा मीठ आणि गरम पाणी घाला. उकळी आली की तांदूळ उपसून त्यात घाला. मध्यम गॅसवर अंदाजे पंधरा मिनिटांत बगारा खाना शिजून तयार होईल. त्यावर बारीक चिरलेली कोथिंबीर घाला.

कद्दू का दालचा

तासभर भिजवलेली चणाडाळ कुकरमध्ये किंचित हळद व दोन-तीन थेंब तेल घालून शिजवून घ्या. पळीने घोटून, थोडे पाणी घालून, मुलायम पेस्ट करून ठेवा.

चिंच अर्धी वाटी गरम पाण्यात भिजायला ठेवा. कद्दूची साल काढून, आतील बिया काढून टाकून त्याच्या डायमंड आकाराच्या तीन इंच X एक इंच अश्या आकाराच्या फोडी करून घ्या. मिरच्यांचे तिरपे चिरून प्रत्येकी दोन-तीन तुकडे करून घ्या.

एका पातेल्यात दोन चमचे तेल घाला. गरम झाल्यावर, मोहरी, जिरे, दोन चमचे लसूण-अद्रक पेस्ट, बारीक चिरलेला कांदा या क्रमाने घाला. कांदा पारदर्शक झाला की गॅस कमी करा. चिमुटभर साखर, एक चमचा हळद, दोन-तीन चमचे तिखट घालून किंचित परता. मध्यम आकारात चिरलेल्या टोमॅटोच्या फोडी व कद्दूच्या फोडी घालून दोन-तीन मिनिटे परता. गॅस मोठा करून गरम पाणी, चणाडाळीची पेस्ट, मीठ घाला. चांगले हलवून एकजीव करून घ्या. अंदाजे पंधरा मिनिटांनी, कद्दूच्या फोडी शिजत आल्या की चिंचेचा कोळ काढून पाणी घाला. एक चमचा गरम मसाला घाला. गॅस बारीक करून अजून पाच मिनिटे शिजू द्या. बारीक चिरलेली कोथिंबीर घाला.

वाफाळता बगारा खाना आणि कद्दू का दालचा वाढा. तोंडी लावायला कांदा आणि वाळकाचे लोणचे द्या.

नक्की करून पहा आणि आपापल्या पाकृचे फोटो इथे टाका!

बगारा खाना कद्दू का दालचा

वाढणी/प्रमाण: 
चार जणांसाठी
अधिक टिपा: 
  • तेलुगु खाद्यसंस्कृतीची कल्पना, दही-भाताशिवाय करणे केवळ अशक्य आहे. मुख्य पदार्थ हा कोणताही असो, जेवणात शेवटी पांढरा भात, दही, आंब्याचं लोणचं किंवा इतर कुठलं तोंडीलावणं याशिवाय पोट भरल्याचं समाधान होतच नाही! त्यासाठी या पाककृतीसोबत थोडासा पांढरा भात वेगळा शिजवून ठेवल्यास उत्तम.
  • फोटोंमधील साहित्य प्रमाणात नाही. फोटो काढताना तमालपत्र, चक्रफुल उपलब्ध नव्हते. तोही खडा मसाला वापरता येतो.
  • कद्दूच्या फोडी मोठ्याच हव्यात. बारीक फोडी केल्यास त्यांचा लवकर शिजून लगदा होतो. मग त्या खायला ठीक लागत नाहीत.
  • खाना / पांढरा भात पातेल्यात किंवा राइस कुकरमध्ये शिजवण्यासाठी एक वाटीस अडीच वाट्या तर प्रेशर कुकरमध्ये शिजवण्यासाठी एकास दोन वाट्या असे प्रमाण लागते.
  • बगारा खाना हा शक्यतो बासमती तांदुळाचा करत नाहीत. म्हणजे, किमान मी तरी हिंदू, मुसलमान, ख्रिस्ती यांच्या घरी किंवा त्यांचे समारंभ, कार्यक्रम वगैरे ठिकाणी पाहिलेला नाही. बगारा खाना हा कर्नुल सोना मसूरी तांदूळाचाच. हा तांदूळ रोजच्या भातासाठी वापरला जातो.
  • आंध्र -तेलंगणात, पांढरा भात किंवा कोणताही भात हा प्रेशर कुकरमधे क्वचितच शिजवतात. भात हा राइस कुकर किंवा पातेल्यामध्ये शिजवतात. प्रेशर कुकरच्या उपयोग वरणासाठीची डाळ शिजवण्यासाठीच होतो.
  • हा बगारा खाना राइस कुकरमध्ये शिजवायचा असेल तर ज्या पातेल्यात दालचा करायचा आहे त्याच पातेल्यात सुरुवातीची फोडणी करून घ्यायची आणि मग शिजवायला राइस कुकर मध्ये घालायचा. तेच पातेले किंचित विसळून घेऊन त्यात दालचा करायचा.

यापूर्वीचे फोटो -

सोबत श्रीखंड आहे.

बगारा खाना कद्दू का दालचा

सोबत काही नाही.

बगारा खाना कद्दू का दालचा

बगारा खाना मिरची का सालन

बगारा खाना मिरची का सालन

राईस कुकरमध्ये शिजवलेला बगारा खाना

राईस कुकरमध्ये शिजवलेला बगारा खाना(पाकृ यापूर्वी इतरत्र प्रकाशित केलेली आहे. इथे लिहिण्यासाठी संपादित केली आहे.)

माहितीचा स्रोत: 
निरीक्षण, चर्चा, अनुभव
प्रादेशिक: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

मस्तच!
फोटोतर बघत रहावं असे आहेत. दुधीभोपळा आणला कधी तर करुन बघेन. सालन अनेकदा करतो, त्याच्या बरोबर पुढच्या वेळी पोळी ऐवजी हा खाना करेन.
धन्यवाद.

मस्त पाकृ… फोटोही छान.

मी कद्दूचे फोटो बघितले नाही, अमितच्या प्रतिसादात दु भो वाचुन हा कुठुन आला असे वाटले. परत फोटो पाहिले तर दु भो च्या फोडी. असो. आज दोन्ही भोपळे फ्रिजात आहेत. उद्या दु भो सत्कारणी लावेन.

भाताची पाकृ इन्टरेस्टिण्ग वाटली. इकडे काही हॉटेलात थाळीसोबत भात देतात तो असा प्रोसेस केलेला असतो. बगारा खाना म्हणुन खपवत नाहीत पण असा दिसतो, इन्द्रायणी कणी वापरतात. चवीला छान लागतो. मी कदाचित माबोवर आधी विचारलेही असेल ह्या भाताच्या पाकृबद्दल. आता आठवत नाहीय.

काय सुंदर फोटो आहेत. आणि पाककृती तर एकदम सराईत पणे लिहिली आहे. तुम्ही खरोखर कूक आहात का.

व्वा, क्या बात है...
जबरदस्त.
नेहमीप्रमाणे रेसिपी, फोटो, प्लेटिंग अगदी सुंदर. करून पाहणार.
तुमची स्वयंपाकाची आवड तुमच्या लेखनातून दिसून येते.
टिपा पण मस्त लिहिल्या आहेत.
तुमच्या एका रेसिपीतून दुसरी तर दुसरीतून तिसरी असे झाले आहे.
आता ते आधी मिरचीचे सालन आणि नंतर वाळकाचे लोणचे रेसिपी द्या.

प्लेटींग आणि फोटो जबरदस्त आहे. ते दोन 'तयारी'वाले फोटो तर खासच आलेत.

दालचा करून नाही बघणार बहुतेक (इतके सोपस्कार करून शेवटी खायचा काय तर दूधी - या माईंडसेटमुळे) पण बगारा खाना नक्की करणार. रच्याकने, दालच्यात ३ चमचे मीठ जरा जास्त नाही का होणार?

सलानची रेसिपी लवकर येउ द्या.

काय सुंदर वर्णनात्मक पाककृती लिहिली आहे!!
करून नाही बघणार, दुधी भोपळ्यामुळे! कुणी दिली तर टेस्ट करायला आवडेल. Happy

पण वाचायला ही किती छान वाटते!

कद्दु का दालचा बनवला. छान लागतो. खुप आवडला.

मागे एका नातलगाच्या घरी जेवणात हा पदार्थ खाल्लेला ते आठवले. तो प्रसंग दु:खाचा होता म्हणुन रेसिपी वगैरे विचारली नव्हती. त्यांनी कदाचित दालचा म्हणुन बनवला नसणार, त्यांची नेहमीची रेसिपी असावी. दु भो च्या अर्धचण्द्राकृती फोडी करुन आतला गर काढुन टाकलेला. मी तुरडाळ करुन त्यात दुधी टाकुन बघितला पण ती चव आली नाही.

मी वर लिहिल्यात तश्या त्रिकोणी फोडी न करता अर्धचंद्राकृती केल्या पण गर काढुन टाकायला हात व ममव मन धजावेना Happy सांबाराची आठवण झाली खाताना.

एका सुंदर पाकृसाठी मनापासुन आभार.

सर्व वाचकांचे आणि व्यक्त-अव्यक्त प्रतिसादकांचे आभार.

>>> आता ते आधी मिरचीचे सालन आणि नंतर वाळकाचे लोणचे रेसिपी द्या.
>>> सलानची रेसिपी लवकर येउ द्या

सालन बद्धल इथं थोडक्यात सांगितलंय. वाळकाच्या लोणच्याबद्धल नंतर लिहितो.

>>> दालचा करून नाही बघणार बहुतेक (इतके सोपस्कार करून शेवटी खायचा काय तर दूधी - या माईंडसेटमुळे)

असं नाही हं! हा कद्दू का दालचा आहे; त्यात कद्दूऐवजी दोडके घालता येतात किंवा मोठी तोंडली घालता येतात किंवा ज्यांना मांसाहार चालतो त्यांच्यासाठी मटण का दालचा करता येतो, प्रक्रिया थोडीफार सारखीच!

>>> इतके सोपस्कार करून शेवटी खायचा काय तर

ओह! असे वाटत असेल तर तो माझा लेखनदोष आहे. Sad फारच लांबलचक लिहिलंय वाटतं! Wink
एकदा करुन पहा, सोप्पे आहेत दोन्ही पदार्थ. (फोडणीचं वरणच आहे ते!)

>>> दालच्यात ३ चमचे मीठ जरा जास्त नाही का होणार?

हं, valid point; thanks. _/\_

आमच्या घरी मसाल्याच्या डब्ब्यात मिठाचा म्हणून एक थोडा लहान चमचा आहे तोच नेहमी वापरतो. लिहिताना तोच मनात होता.

मीठ आपापल्या चवीच्या प्रमाणात घालावे.

>>> पण गर काढुन टाकायला हात व ममव मन धजावेना.

सोप्पं आहे! कद्दूचा मधला पांढरा गर (कोवळा असेल तर बियांसहित) घेऊन त्यात सात-आठ हिरव्या मिरच्या, मीठ, तेल, घालून दहा मिनिटे वाफ काढा. थोडे जिरे, लसणाच्या सात-आठ पाकळ्या आणि हा वाफवलेला गर मिक्सरवर फिरवा. जिऱ्याची फोडणी घाला. एक नंबर ठेचा तयार होईल. बोटं चाटत राहाल!

---

>>> तुम्ही खरोखर कूक आहात का.

नाही नाही. पैसे कमविण्यासाठी मी कोडींग करतो, ते खर्च करण्यासाठी छंद म्हणून कुकिंग करतो!

बाकी, माझ्या दृष्टीने कोडींग आणि कुकिंग काही फार वेगळे नाहीत. इथे व्हेरिएबल्स असतात तर तिथे साहित्य असते, इथे फंक्शन्स असतात तर तिथे कृती असते, इथे इंपोर्टस असतात तर तिथे पूर्वतयारी असते, इथे आउटपुट येतो तर तिथे डिश मिळते! काय फरक आहे? Wink

कृती, presentation, फोटो, प्लेटिंग सर्वच खूप रेखिव आहे. निगुतीचं काम. 👌

… कोडींग आणि कुकिंग काही फार वेगळे नाहीत….
This was brilliant. 👏

भारी फोटोज..
सोपी रेसिपी...टिपा तर परफेक्ट एकदम..
करून बघणार.

फारच लांबलचक लिहिलंय वाटतं >>> नाही नाही, तुमची पाककृती लिहायची स्टाइल मस्तच आहे.

दुधीच्या अनेक प्रकारच्या भाज्या खाल्ल्या आहेत. अनेकदा खाउ घालणार्‍या व्यक्तीने "ही खाऊन बघ, तुला नक्की आवडेल" अशी खात्री दिलेली आहे. पण दुधी आपला लीबलीबीत बेचवपणा काही सोडत नाही - हे सत्य आहे. (कोफ्ते अपवाद आहेत) मग त्याचे इतके लाड करण्यापेक्षा चणाडाळ घालून झटपट भाजी करावी आणि चॅप्टर क्लोज करावा असे आपले माझे मत असते.