saazvaNa ...

baroca idvasaaMpuvaI- vat-maanap~at sauinatabaašMcaa kavyavaacanaacaa ek kaya-Ëma mauMbašt Jaalaa Asao vaacalao. %yaaidvaXaI poprcaI GaDI Gaalata Gaalata ek dIGa- ]saasaa baahor pDlaa. ‘iktI caaMgalyaa gaÜYTI inasaTUna jaatat’Ê AXaa Aqaa-caa AaiNa Aaja prt ekda poprcaI GaDI Gaalata Gaalata tsaaca ek ]saasaa baahor pDlaa hÜta. prt ekda %yaaca kaya-ËmaacaI baatmaI vaacalaI hÜtI. %yaaca kavyavaacanaacyaa kaya-Ëmaacao recording pu. laM cyaa puNyaitqaIcyaa inamaI<aanao yaXavaMtrava cavhaNa saBaagaRhat daKvaNyaat yaoNaar hÜto. kaya-ËmaacaI vaoL saMQyaakaLcaI hÜtIÊ itkITo hI ]plabQa hÜtIÊ kaya-Ëma puNyaatÊ maIhI puNyaat. pNa trIhI ek maÜ{o p`Xnaicanh hÜtoÊ jaavao kI naahI Æ karNa Asao kI saÜmavaarI maaJaI pirxaa hÜtI AaiNa Ô> dÜnaca idvasa maaJyaa hatat hÜto. pUNa- vaYa-Bar pustko jaNaU saÜvaL\yaat Aahot AXaI pirisqatI hÜtI. pNa trIhI kaya-Ëmaacaa maÜh sauTt navhta. jaavao ikMvaa naahI yaa saMBa`maatca Aa^fIsacaa rsta saMplaa AaiNa jaagaovar pÜhÜcalyaa barÜbar maOi~NaIlaa fÜna kÉna saaMigatlaoÊ ‘AapNa Aaja kaya-Ëmaalaa jaat AahÜt’. ksaa to samajalao naahI pNa xaNaat inaNa-ya Jaalaa ho maa~ Kro.

saaQaarNapNao tIna tasaaMcaa kaya-Ëma. AgadI saurvaatIpasaUna to qaoT XaovaTapya-Mt ek ek xaNa DÜL\yaatÊ kanaatÊ manaat kuzo kuzo mhNaUna saazvaU Asao kahIsao hÜvaUna gaolao hÜto. ]tÌYz kavyavaacana AaiNa ittkIca sauroK saMvaad saaQaNyaacaI pQdt. kahI jaunyaa AazvaNaIÊ AnauYaMgaanao Aalaolao ek dÜna ivanaÜdI ikssao. p`%yaok kivacao eKado Kasa Asao vaOiXaYT\ya. Asao kaya-Ëmaacao pirpUNa- svaÉp.

rama gaNaoXa gaDkrIM pasaUna sauinatabaašMnaI kaya-Ëmaalaa sauÉvaat kolaI. jyaoYz saaihi%yak mhNauna gaDkrIMcaa maana pihlaa Aahoca prMtu pu.la. AaiNa sauinatabaaš yaaMcyaa kavyavaacanaacyaa kaya-ËmaaMcaI sauÉvaat hI gaDkrIMcyaa kivataMpasaUna JaalaI hÜtI. gaDkrIMcyaa naaTk va [tr gaV ilaKaNaacaa vaacak vaga- maÜza hÜta. prMtu %yaaMcyaa kivata itt@yaaXyaa laÜkaMpya-Mt pÜhÜcalyaa navh%yaa. %yaaMcyaa yaa itsaáyaa Épacao dXa-na risakaMnaa GaDavao yaa hotunao pu. la. va sauinatabaašMnaI %yaaMcyaa kivatavaacanaacao kaya-Ëma krNyaasa sauÉvaat kolaI hÜtI. ‘gaDkrIMcyaa maR%yaUnaMtr na} maihnyaaMnaI maaJaa janma JaalaaÊ caar caÝGaat jarI Baaš ho gamatInao mhNat Asao trI Aat kuzotrI %yaalaa yaa gaÜYTIcaa AiBamaana hÜta’ AXaI gamaitXaIr AazvaNa saaMgaUna sauinatabaašMnaI gaDkrIMcaI ‘maMgala doXaaÊ piva~ doXaa’ hI kivata saadr kolaI.
... Krca gaDkrIMcaoca ho caÝqao Ép nasaola kXaavaÉna Æ %yaaMcao ApUNa- raihlaolao laoKna pu.laM. cyaa Épat pUNa- Jaalao. pu.laM. cao laoKna xao~ gaDkrIMpoxaa saMpUNa-pNao iBanna hÜto. mhNaunaca vaaTto na@kIca gaDkrI pu.laM. cyaa Épat Aaplyaat Aalao AsatIla. evhZa maÜ{a AanaMdacaa zovaa Gao]naÊ ek Asaamaanya ktR-%vaÊ inalao-p datR%va Gao]na. Asaoca pu.la. hI na@kIca prt Aalao AsatIla. karNa jyaaMnaa satt maaNasaaMcaI AÜZ Asato to maaNasaaMmaQaoca tr prt yaoNaar. AapNa f> ‘pu. laM. cyaa maR%yaunaMtr na} maihnyaaMnaI maaJaa janma Jaalaa’ Asao saaMgaNaaáyaacaI vaaT phayacaI. AsaÜ.

gaDkrIMnaMtr Aalao maZo-kr. ‘maZo-kr ha ekmaova sauTabauTatlaa kvaI’ AXaI sauinatabaašMnaI maZo-kraMcaI AÜLK kÉna idlaI. saaQaarNat saaihi%yak mhMTlao kI AitXaya saaQaI rhaNaI ho ica~ pUvaI-trI laÜkaMcyaa DÜL\yaasamaÜr hÜto. AiBayaaM~IkI paXva-BaUmaI Asalaolyaa maZo-kraMnaI naÜkrIt maÜz maÜzI pdo BauYaivalaI hÜtI. kivata %yaaMcaI AavaD hÜtIÊ cairtaqa- navhta. kdaicat mhNaUnahI ha frk Asaola. kuzlyaaXaa kaya-Ëmaacao maZo-kr AQyaxa Asatanaa pu.la. va sauinatabaaš %yaaMnaa BaoTNyaasaazI mhNauna vyaasapIzavar gaolao hÜtoÊ ‘hI maaJaI baayakÜ’ AXaI pu.laM. naI sauinatabaašMcaI AÜLK kÉna idlaI. AaiNa sauinatabaašMnaI %yaaMcyaa svaBaavagauNaalaa AnausaÉna maZo-kraMnaa GarI jaovaayalaa yaoNyaacao maamaM~Na idlao. %yaaMnaI pNa lagaocaca yaoNyaacao kbaUla kolaoÊ pNa eka ATIvar. AT kÜNatIÆ tr .. baot ipzlaM BaakrIcaa Asaavaa AaiNa KalaI paTavar jaovaayalaa vaaZavao. p`itBaavaMtaMmaQyao ABaavaanaoca AaZLNaara saaQaopNaacaa ek AnaÜKa rMga. sauinatabaašMnaI inavaDlaolyaa maZo-kraMcyaa kivatahI AXaaca ivavaIQa rMgaI. ‘yaa duKacyaa kZšcaI gaaÊ AXaIca dovaa GaDNa Asau do ..’ yaa kivatotUna ijatka kNaKrpNaa p`tIt hÜtÜÊ ittkaca naajaukpNaa inaqaLtÜ ‘dvaat AalaIsa Balyaa phaToÊ XauËacyaa tÜáyaat ekda ...’ yaaAÜLIMmaQaUna. ‘pÜrsavada hÜtIsa kala prvaa pavaotÜ ..’ maQaIla AvaKLpNaaÊ ‘Asao kahItrI vhavao AXaI hÜtI daT [cCaÊ Asao kahItrI Jaalao purivato toca ipcCa’ maQaIla AgaitktaÊ sauinatabaašMnaI pNa tovhD\yaaca saamaq`yaa-nao vya> kolaI. tr ‘flaaTdada flaaTdada’ yaa kivatotIla ‘baÜlaa naa flaaTdada’ mhNat sauinatabaašMnaI kolaolao Aaja-va eokuna KrMca Aata flaaTdada trI baÜlaola naahItr sauinatabaašMcyaa DÜL\yaaMmaQaUna AEauQaara vaahtIla Asaoca vaaTuna gaolao. pNa XaovaTcyaa AÜLI barÜbar %yaa AgadI pUva-vat hÜ}na jaat. %yaaMca ho AsaM p`%yaok kivatot Aat..baahor yaoNaM..jaaNaM hI tr f> AnauBavaNyaacaIca gaÜYT AahoÊ ilaihNyaa vaacaNyaacaI naahIca.

sagaL\yaat jaast rMgalaa tÜ KanaÜlakraMcaa ikssaa. kiva icaM. ~\yaM. KanaÜlakr ]f- AartI p`Bau maUL kÜkNaatlao. %yaaMcyaa vaiDlaaMcaI kÜkNaat KanaavaL hÜtI. vaiDlaaMnaa madt mhNaUna KanaÜlakr gallyaavar basat Asat. itqao basalyaa basalyaa irkamyaa vaoLat kivata ilahINao ha %yaaMcaa CMd hÜta. KanaavaLIt inayamaIt yaoNaaáyaaMpOkI dÜGaaMcaI najar gallyaavar basalaolyaa (a tÉNaavar Asao. ha kagad pona Gao]na evhZo panaocyaa panao rÜja kaya ilahItÜ ha maÜzaca p`Xna %yaaMcyaa puZo hÜta. maulagaa tÉNa Aaho AaiNa AgadI hrvaUna jaa}na ilaihtÜya mhNajao na@kIca p`omap~ AsaNaarÊ Asaa inaYkYa- tr %yaaMnaI kaZlaa pNa Ka~I kÉna GaoNyaasaazI %yaaMnaI eko idvaXaI %yaatlao kahI kagad pLvaUna Aaplyaa KÜlaIvar naolao. ‘}BaI ilaihtat tI kivata AaiNa AaDvao to gaV’ evaZIca marazI saaih%yaacaI AÜLK Asalaolyaa %yaa dÜGaaMnaa AapNa pLvaUna AaNalyaa %yaaÊ %yaa maulaanao ilaihlaolaI p`omap~o nasaUna kivata Aahot Asaa Aqa-baÜQa Jaalaa. puZo %yaatlyaaca kahI kivata %yaaMnaI mauMbašsa maÝja p`kaXanaat CapNyaasaazI pazvalyaa. AgadI KanaÜlakraMcyaa naava p<yaasahIt. prMtu tIna caar maihnao vaaT pahunahI jaoMvha %yaa CapUna Aalyaa naahIt toMvha kivacao ica. ~\yaM. KanaÜlakr ho ivaica~ naavaca %yaalaa karNaIBaUt Asaavao Asao samajaUna (a mahaXayaaMnaI maga kivacao naava badlaUna punha navyaanao kivata CapNyaasaazI pazvaUna idlyaa. AaiNa yaavaoLosa p<aa jarI tÜca hÜta trI naava hÜto ‘AartI p`Bau’. AaXcaya- mhNajao yaavaoLosa kivata CapunahI Aalyaa. AaiNa svatÁcyaaca p`itBaopasaUna AnaiBa& Asalaolaa ek qaÜr kiva maharaYT/alaa imaLalaa. Acaanak imaLalaolyaa yaa AfaT p`isaQdImauLo KanaÜlakr qaÜDo ivacaI~ manaisqatIt saapDlao. ‘AapNa kÜNaItrI Aid\vatIya AahÜt’Ê Asaa AhMkar Aaplyaat inamaa-Na tr hÜNaar naahI naa AXaI iBatI %yaaMnaa vaaTU laagalaI. AaiNa kivata janmalaIÊ ‘yaoro GanaaÊ yaoro GanaaÊ nha] Gaala maaJyaa manaa’. yaa kivatotlao AartI p`BauMcao Ganaasa AaLvaNaoÊ ‘eka irmaiJama gaavaIÊ Baasat Aaho )Vsqa tanaÊ pNa ...’ yaa ‘pNa’ maQaIla AgaitktaÊ ‘gaolao Vayacao to rahunaÊ tuJao naxa~aMcao doNao’ maQaIla Asvasqata sauinatabaaš p`oxakaMpya-Mt AgadI qaoT pÜhÜcavatat.

baa. Ba. baÜrkrÊ pu.la. va sauinatabaašMvar %yaaMcaa ivaXaoYa laÜBa hÜta. %yaamauLo baÜrkraMcyaa kivata %yaaMnaI AiQakca samarsauna vaacalyaa. %yaaMcyaa ivaXaoYa Asalaolyaa p`omaacaI jaaNaIva kXaI JaalaI yaacaI AazvaNa saaMgatanaa sauinatabaašMnaI saaMigatlaolaa p`saMga AgadI mana holaavaUna TaktÜ. baÜrkr AgadI AMqaÉNaalaa iKLUna hÜto. yaa AajaaratUna Aata to ]zt naahIt ho sagaLo samajaUna cauklao hÜto. sauinatabaaš %yaaMnaa BaoTNyaasaazI mhNaUna gaolyaa hÜ%yaa. baÜrkraMnaa tr ]zUna basaNao hI Xa@ya navhto. vaacana tr laaMbacaI gaÜYT. mhNauna %yaaMnaI sauinatabaašMnaa saaMigatlaoÊ malaa maaJaI samaud`acaI kivata mhNauna daKva. tI baÜrkraMcaI AgadI sauÉvaatIcyaa kaLatlaI kivata AsalyaamauLo sauinatabaašMnaahI paz navhtI. XaovaTI baÜrkraMcyaa maulaIcyaa madtInao Garatca XaÜQaaXaÜQa kÉnaÊ pustk imaLvaUna sauinatabaašMnaI tI vaacalaI. AaiNa kivata saMpta saMptaca to kÜmaat gaolao AaiNa dÜnaca idvasaaMnaI duinayaa saÜDUna. prMtu maR%yaU XayyaovarhI ‘samaud` ibalaÜrI eonaaÊ saRYTIlaa pacavaa maihnaa..’ saarKI AvaKL p`oma kivata eokNyaacaI [cCa krNaara kiva iktI tÉNa manaacaa Asaola yaacaI klpnaa yaoto. sauinatabaašMbarÜbar sagaLo p`oxakhI AgadI Baavauk hÜvaUna gaolao hÜto ha p`saMga eoktanaa. yaa naMtr baÜrkraMcyaa ek sao baZkr ek kivataMcaI ]QaLNaca hÜtI. ‘sarIvar sarI Aalyaa gaÊ sacaOla gaÜpI nhalyaa ga’Ê ‘hvaa pavasaaLIÊ jara ra~ kaLI’Ê ‘maI ivaJalyaavar %yaa raKovar’Ê ‘kLt jaato tsaoÊ ksao javaLcaohI hÜtat dUr’... sagaL\yaaca kivata sauinatabaašMnaI Ap`tImair%yaa sadr kolyaa.

kaya-Ëma iktIhI rMgalaa trI XaovaT ha Apirhaya-ca AsatÜ. yaa kaya-Ëmaacaa XaovaT sauinatabaašMnaI %yaaMcaI p`Iya saKI pd\maa gaÜLo (aMcyaa dÜna kivataMnaI kolaa. ‘Aata maI nasatoca [qao’ hI kivata AgadI manaalaa caTka laa]na gaolaI. sauinatabaaš %yaaMcyaa manaatlao Baava tr baÜlat naahIt naaÆ Asao kahIsao xaNaBar vaaTUna gaolao. Aaja­kala %yaaMcao Xa@yatÜ ekTo ekTo rhaNao AaiNa kivatocaa AaXaya yaat kuzotrI saaQamya- jaaNavalao. kaya-Ëmaacaa prmaÜcca ibaMdu mhNajao ‘caaFyaacyaa JaaDa ..’ hI kivata² Aqaa-tca pd\maabaašMcaIÊ pNa hI maaJaIca kivata Aaho Asao sauinatabaašMnaI mhMTlyaamauLo kÜD\yaat pDlaolyaa p`oxakaMsamaÜrÊ %yaa maagacao gaupIt ]lagaDt sauinatabaašMnaI jaoMvha saadr kolaI toMvha AMgaavarcao rÜmaaMca TaL\yaaMcao Ép Gao]na p`oxaagaRhat dumadumalao.

‘caaFyaacyaa JaaDaÊ caaFyaacyaa JaaDa
ka baro Aalaasa Aaja svaPnaat Æ
toMvhaca tr AaplaM navhtM ka zrlaM Æ
duK naahI ]rlaM Aata manaat ’

- AartI